Podstawowe parametry mierzone testem CPET
Podstawowymi parametrami spiroergometrycznymi są wentylacja minutowa (VE), wielkość pochłaniania tlenu (VO2), maksymalna wielkość VO2 (VO2max) i próg wentylacyjny (VT)
Wentylacja minutowa wydechowa (VE) jest to ilość wydychanego powietrza w czasie 1 minuty. Spiroergometr oblicza wartość uśrednioną dla całego badania i wyraża ją w litrach na minutę [l x min-1]. Jest ona przydatna do wyliczania parametrów pochodnych.
Wielkość pochłaniania tlenu (VO2) jest wyrażana w litrach na minutę jako wartość bezwzlędna, bądź względna - w przeliczeniu na kilogram masy ciała. Zapotrzebowanie na tlen podczas wysiłku jest proporcjonalne do jego intensywności.
VO2 max, czyli maksymalna wielkość pochłanianego tlenu (VO2max), jest wskaźnikiem osiągnięcia wysiłku maksymalnego. Jest to wartość, która w pewnym momencie wysiłku utrzymuje się na stałym, wysokim poziomie. Zależy od pojemności tlenowej mięśni i krwi, zdolności płuc do zwiększania wentylacji oraz od wielkości przepływu krwi przez pracujące mięśnie. Parametr ten jest dobrym wskaźnikiem wydolności fizycznej badanego, ponieważ określa, przy jakich obciążeniach możliwe jest pełne pokrycie zapotrzebowania na tlen. Dla kobiet norma wynosi VO2max wynosi 30-40 ml/kg/min, natomiast u mężczyzn jest nieco wyższa i wynosi 40-50 ml/kg/min.
Próg wentylacyjny VT określa obciążenie, przy którym następuje nieproporcjonalny do pobierania tlenu wzrost wentylacji. Zwykle pojawia się on przy 45-65% u osób zdrowych, natomiast u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego może być trudny do wychwycenia. Pokrywa się on zwykle z progiem mleczanowym, to jest obciążeniem, przy którym gwałtownie wzrasta intensywność metabolizmu beztlenowego i dochodzi do gwałtownego wzrostu stężenia mleczanów we krwi. Dodatkowo mierzy się wielkość pochłanianego tlenu na progu wentylacyjnym - VO2@VT.
Innymi parametrami mierzonymi podczas testu CPET są:
- O2 pulse, inaczej tętno tlenowe, które obrazuje ilość tlenu, jaka zostaje przeniesiona podczas jednego skurczu serca. Jest parametrem pośrednio świadczącym o objętości wyrzutowej serca, czyli objętości krwi, jaka jest pompowana przez komorę podczas pojedynczego skurczu.
- O2 pulse trajectory, czyli przebieg krzywej tętna tlenowego. Może ona stale wzrastać wraz z przyrostem obciążenia, szybko może osiągnąć stabilizację lub jej wartości mogą spadać w miarę trwania wysiłku.
- ΔVO2ΔWR, czyli moc tlenowa opisująca reakcję wzrostu pochłaniania tlenu w odpowiedzi na wzrost obciążenia. Powinna być wyliczana jako wartość średnia.
- PETO2 - wartość ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu końcowo-wydechowym, przedstawiana w mmHg.
- VCO2, czyli wielkość wydychanego dwutlenku węgla w jednostce czasu, wyrażana jest jako wartość średnia.
- PETCO2 - wartość ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla w powietrzu późno-wydechowym
- VE/VCO2 ratio - równoważnik wentylacyjny dwutlenku węgla, mówi o ilości wentylowanego powietrza potrzebnej do usunięcia jednego litra CO2.
- VE/VO2 - równoważnik wentylacyjny tlenu, czyli ilość wentylowanego powietrza potrzebna do pochłonięcia 1 litra tlenu
- VEpeak/MMV - stosunek szczytowej minutowej wentylacji w czasie maksymalnego wysiłku do maksymalnej dowolnej wentylacji minutowej
- TV - objętość oddechowa, czyli objętość powietrza pobierana i usuwana w czasie jednego wdechu i wydechu
- RER, czyli współczynnik wymiany oddechowej, jest to stosunek objętości dwutlenku węgla do objętości tlenu (VCO2/VO2) w powietrzu wydechowym. Poniżej progu wentylacyjnego odpowiada współczynnikowi oddechowemu RQ ilustrującemu zjawiska metaboliczne na poziomie tkanek
- RERpeak, jest to współczynnik wymiany oddechowej RER mierzony przy maksymalnej intensywności wysiłku
- RCP - punkt kompensacji oddechowej, określa najwyższe obciążenie z jakim trening może być kontynuowany bez przekroczenia najwyższego stężenia mleczanów w stanie równowagi MLSS.
Interpretacja badania CPET
Na interpretację badania CPET składa się kilka etapów. Na początku, na podstawie danych liczbowych i wykresów wyznacza się progi wentylacyjne VT i RCP. Następnie przechodzi się do prezentacji graficznej danych przy pomocy paneli 9-ciu wykresów wg Wassermana, analizuje się dane w tabelach, przegląda się podstawowe dane badania, i ostatecznie wyciąga się wnioski na temat wydolności fizycznej badanego.
Programowanie treningu na podstawie badania CPET
Test spiroergometryczny jest złotym standardem w programowaniu intensywności treningu w rehabilitacji kardiologicznej. W zależności od wartości progu wentylacyjnego (VT), progu kompensacji oddechowej RCP oraz wartościami rytmu serca HR można podzielić treningi na trzy praktyczne kategorie:
- trening lekki do umiarkowanego L-M (light to moderate)
- Trening umiarkowany do energicznego M-V (moderate to vigorous)
- Trening energiczny do maksymalnego V-M (vigorous to maximal).
Trening L-M
Pierwsza klasa treningu, czyli lekki do umiarkowanego, jest to taki wysiłek, którego zapotrzebowanie nie przekracza VT, i poziom mleczanów utrzymuje się na poziomie spoczynkowym lub nieznacznie powyżej. Intensywność takiego treningu wynosi od 25 do 50% szczytowego tolerowanego obciążenia.
Trening M-V
Intensywność treningu umiarkowanego do energicznego (M-V) jest ograniczona przez dwa progi: VT i RCP. Górną granicą jest takie obciążenie, przy którym stężenie mleczanów nie przekracza najwyższej wartości w stanie równowagi MLSS. Intensywność takiego treningu sięga 60-70% szczytowego tolerowanego obciążenia PWR i 70-80% szczytowego HR (HRpeak).
Trening V-M
W przypadku treningu energicznego do maksymalnego (V-M) zakres obciążenia obejmuje powyżej RCP do szczytowej wartości VO2 (VO2 peak). Przy tym treningu szybko rosną stężenia mleczanów nawet do 8 mmol/L (górna granica normy spoczynkowej do 2,5mmol/L). Można taki trening przeprowadzić w formie treningu interwałowego o wysokiej intensywności (HIIT) lub treningu piramidowego (PYR). Intensywność tego typu ćwiczeń będzie wynosiła 80-120% szczytowego tolerowanego obciążenia PWR w przypadku treningu rowerowego oaz 85-100% eMETR (estymowana wartość obciążenia metabolicznego) jeżeli trening jest przeprowadzany na bieżni.
Sklep medyczny Kredos to miejsce, w którym znajdują się wszystkie sprzęty niezbędne do przeprowadzenia testów CPET.